Recenzja filmu Bumi Manusia (This Earth of Mankind)

tytuł:	This Earth of Mankind
tytuł oryginalny:	Bumi Manusia
premiera:	2019
gatunek:	dramat historyczny
produkcja:	Falcon Pictures
długość:	180 minut

Film Bumi Manusia powstał na podstawie książki Pramoedya Ananta Toer. Jest to jedna z najważniejszych i najsłynniejszych książek współczesnej, indonezyjskiej literatury. Pramoedya napisał ją w latach 70 w więzieniu na wyspie Baru we Wschodniej Jawie.

Film zabiera nas do XIX wiecznych Holenderskich Indii Wschodnich gdzie status społeczny był określany poprzez ilość europejskiej krwi płynącej w żyłach. Film traktuje o kolonialnum ucisku, nierównościach społecznych i prawnie umocowanym rasizmie pozwalającym wydawać różne wyroki w zależności od pochodzenia i statusu społecznego oskarżonego. Już w pierwszych scenach filmu poznajemy podział na białych Holendrów, monyet (małpy) czyli pogardliwe określenie na indonezyjczyków, a także na pribumi czyli osoby urodzone na Jawie należące do najniższej warstwy społecznej oraz priyayi czyli osoby urodzone na Jawie ale pracujące na wysokich stanowiskach np. jako urzędnicy. Bardzo wymowna jest też scena kiedy w trakcie rozorawy sądowej Holendrzy siedzą na krzesłach, podczas gdy indonezyjczycy są zmuszeni do składania zeznań klęcząc na podłodze.

Fabuła filmu kręci się wokół młodego chłopca o imieniu Minke. Jest on synem wysokiego rangą, jawajskiego urzędnika co pozwala mu na edukację w europejskiej szkole HBS. Minke spotka na swojej drodze innych, wysoko postawionych Indonezyjczyków, a także osoby pochodzące z mieszanych indonezyjsko-europejskich związków, których status społeczny nie jest jasno określony. Wśród nich jest także Nyai Ontosoroh, jawajska kobieta, która jako nastolatka została sprzedana holenderskiemu biznesmenowi.

Minke poruszając się po tym wielowarstwowym, pełnym skomplikowanych zależność społecznych świecie, zaczyna się buntować przeciwko kolonialnemu rasizmowi i daje temu wyraz pisząc artykuły do lokalnych gazet.

Około 1900 roku Holendrzy zaczęli przyjmować do swoich szkół Jawajczyków. Sprowadzeni z Europy nauczyciele wykładali tam język niderlandzki, a także europejską historię, sztukę, filozofię i prawo. Chciano w ten sposób stworzyć nowe pokolenie indonezyjczyków wychowanych w duchu europejskiej kultury i europejskich wartości, którzy mogliby w przyszłości zajmować wysokie stanowiska urzędnicze i wspomóc Holendrów w zarządzaniu olbrzymim krajem. Właśnie do jedynej z takich szkół uczęszczał bohater filmu – Minke.

Zamiast tego jednak, Holendrzy nieumyślnie stworzyli nową klasę młodych intelektualistów, którzy zamiast ulec europejskiej kulturze i modzie to zaczęli ją głośno krytykować oraz poszukiwać własnej tożsamości kulturowej co w przyszłości stało się podstawą do narodzin ruchów nacjonalistycznych w Indonezji.

Postać Minke inspirowana jest Tirto Adhi Soerjo, indonezyjskim dziennikarzem, który założył jedną z pierwszych gazet publikującą w języku indonezyjskim. Tirto chciał w ten wykorzystać Bahasa Indonesia aby zjednoczyć ludzi z różnych części archipelagu przeciwko Holendrom. Bardzo ostro krytykował on kolonializm, rozumiał także że jednym sposobem na jego przełamanie jest wiedza i edukacja.

Moim zdaniem film jest bardzo dobrze zrealizowany i pomimo tego, że trwa aż 3 godziny to nie wydaje się nużący czy rozciągnięty na siłę. Osobiście czułem niedosyt po zobaczeniu napisów końcowych. Nie czytałem też książki na podstawie, której film powstał więc nie jestem w stanie go z książką porównać.

Uważam, że film ten powinien być pozycją obowiązkową dla osób interesujących się kulturą i historią Indonezji. Można go znaleźć na Netflix z angielskimi napisami.